DEPREM ANINDA UZAY SİSTEMLERİ İLE DİĞER ÇELİK YAPILAR ARASINDAKİ DAVRANIŞ FARKLILIKLARI
Yapı mühendisliğinde deprem etkileri, özellikle ülkemiz gibi aktif fay hatlarının bulunduğu bölgelerde en önemli tasarım kriterlerinden biridir. Depremlere karşı dayanıklı yapı tasarımında çeşitli taşıyıcı sistemler kullanılır. Bu sistemler arasında çelik moment çerçeveler, çaprazlı sistemler ve kafes kirişler gibi geleneksel çelik sistemler yaygınken, uzay sistemleri özellikle büyük açıklıklı yapılarda tercih edilmektedir. Bu çalışmada, uzay sistemlerin deprem davranışları, diğer sistemlerle kıyaslaması ve ALTINYALDIZ firmasının bu konudaki çalışmaları ele alınmıştır.
Uzay sistem (space frame), üç boyutlu taşıyıcı elemanlardan oluşan, yükleri tüm yönlerde dağıtabilen ve düğüm noktalarında birleşen çubuklardan meydana gelen bir sistemdir. Çelik profillerle oluşturulan bu sistemler, çatı örtüsü, fuar alanları, spor salonları ve havaalanı terminalleri gibi büyük açıklıklı yapılarda tercih edilir. 1970’li yılların başında, kurucumuz İnşaat Yüksek Mühendisi İbrahim Atilla ALTINYALDIZ Uzay sistem projeleri uygulamaya başlamış ve ALTINYALDIZ Uzay Sistem Konstrüksiyonları Firması 50 yılı aşkın süredir çeşitli projelerde yüz binlerce metrekare alanı bu sistem ile inşa etmiştir.
(Uzay Sistem Modülü)
Uzay Sistemler, diğer çelik sistemlere göre üzerlerinde bulunan yükleri üç boyutlu bir şekilde taşıdıklarından yük aktarımını çok daha sağlıklı yapmakta ve hasar oranını büyük oranda azaltmaktadır. Uzay sistem modülleri bu yapıları sayesinde aldıkları yatay veya dikey yükleri tek bir düzlemde değil modül ya dağıtarak yapının stabilitesini artırmaktadır. Aynı zamanda geometrik düzenlemeler sayesinde, malzeme tüketimi az olmasına rağmen yüksek rijitlik sağlanabilir. Bu da deprem anında yapının salınımlarının sınırlanmasını sağlar. Yük dağılımı diğer çelik sistemlere göre çok daha fazla elemana yayılacağından çelik elemanın üzerindeki yük diğer sistemlere kıyasla çok daha az kalmakta ve lokal hasarların önlenmesinde de yardımcı olmaktadır. Elbette uzay sistem kurulurken düğüm noktaları, kullanılan boru tipleri özenle hazırlanmalıdır. Uzay Sistem karmaşık bir düzene sahip olduğundan yanlış boru veya küre seçimleri deprem sırasında büyük risklere yol açabilir. ALTINYALDIZ olarak bu konuda sağladığımız garanti süresi ve referanslar uzay sistem konstrüksiyonları konusunda verdiğimiz güveni ispatlamaktadır. Son olarak uzay sistemler olası depremlerden sonra insanların barınabilecekleri alanlar kurulması için de mantıklı bir araç olacaktır. İmali ve montajının 1000 metrekare için ortalama 70-80 gün civarında olması ulaşılabilirliğini kolaylaştırmıştır. inşa edilecek yapının şekline göre (Düz, Dome-Kubbe, Tonoz, Asimetrik) bu süre ALTINYALDIZ imalat ve montaj ekibi tarafından bir miktar kısaltıp uzatılması mümkündür.
(Sabahiya Park Piramidi)
Sonuç olarak ülkemizde ve dünyada özellikle büyük ölçekli yapılar için uzay sistem konstrüksiyonları kullanmak deprem anında yapıya gelen deprem yüklerini absorbe ederek çok daha eşit dağıtmakta, bu sayede hem yapının hem de içinde bulunan insanların en az zararla afeti en az zararla atlatmalarına olanak tanımaktadır. Aynı zamanda hafifliği ve tasarım yoluyla yapıya katılan estetik açıdan da ayrıca uzay sistemi çekici kılmaktadır. ALTINYALDIZ ekibi olarak uzay sistem konstrüksiyonlarını tasarım, imalat ve montajına kadar hazırlayıp hizmet vermenin mutluluğunu yaşıyoruz.
(Ruwais & Habshan Sulfur Terminalleri)
Hamza Kürşat POLAT
